Jaarverslag 2015

Tien jaar Stichting Terra Nova: een nieuwe sponsorovereenkomst
De Stichting Terra Nova werd in de zomer van 2004 opgericht. Met haar oprichting kreeg toen een jarenlange discussie zijn beslag over de vraag of de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig bereid en in staat zou zijn om de Terra Nova over te nemen van zijn toenmalige eigenaar en daarmee ten minste medeverantwoordelijk te worden voor het behoud van het varende monument, dat de Terra Nova toen al was en nog steeds is.

Besloten werd dat de LVBHB een stichting oprichtte, die als nieuwe eigenaar van de Terra Nova tot doel heeft het behoud, het onderhoud, de verdere restauratie en het in de vaart houden van de Terra Nova. De LVBHB verplichtte zich voor een periode van tien jaren de vaste lasten van vaargereed houden en onderhoud van het schip ter beschikking van de Stichting Terra Nova te zullen stellen onder de conditie dat de Terra Nova als het verenigingsschip voor de LVBHB aanwezig zou zijn bij alle nautische evenementen van de LVBHB zelf en/of waaraan de LVBHB op grond van haar doelstelling zou deelnemen.

Daarnaast committeerde de LVBHB zich om door inzet van haar leden en met incidentele geldelijke bijdragen de stichting te helpen het onderhoud te plegen en de nog noodzakelijke en gewenste restauraties en (technische) verbeteringen tot stand te brengen.

In 2014 liep de termijn van tien jaren af en was de tijd gekomen voor zowel de LVBHB als voor de Stichting om te besluiten over het vervolg. Het overleg daarover leidde aan het begin van 2015 tot een nieuwe afspraak voor de periode 1 augustus 2014 tot 31 juli 2019, waarbij de LVBHB opnieuw de vaste jaarlijkse lasten van onderhoud en vaargereed houden voor haar rekening neemt en borg staat voor eventuele financiële tegenvallers. De LVBHB vormt daartoe in de eigen begroting een reserve, die gevoed wordt door het saldo van de baten en de lasten, die voortvloeien uit de deelneming van de Terra Nova aan nautische evenementen, de lezingen en seminars, die onder de auspiciën van de LVBHB aan boord gehouden worden en/of waarvoor de LVBHB gastheer is.

Die nieuwe overeenkomst werd tijdens de LVBHB-reünie in Musselkanaal formeel door de Algemene Vergadering van de LVBHB goedgekeurd en ter plaatse door beide besturen getekend. Doordat de overeenkomst terugwerkt tot 1 augustus 2014 en op enkele details anders uitwerkt dan bij het opmaken van de jaarrekening 2014 nog werd aangenomen, werd een beperkte correctie van de cijfers over 2014 noodzakelijk.

ANBI-status voor de Stichting Terra Nova
In het voorjaar berichtte de Belastingdienst naar aanleiding van een adreswijziging van de Stichting (als gevolg van het terugtreden van André Kortekaas) en het verzoek om alsnog aangemerkt te worden als “culturele” ANBI het voornemen te hebben om niet alleen de toevoeging “cultureel” te weigeren, maar zelfs om de hele ANBI-erkenning van de stichting in te trekken. Aanleiding daarvoor was het idee bij de Belastingdienst dat de Terra Nova de facto het exclusieve “party-ship” van de LVBHB zou zijn en derhalve een (semi-)commerciële onderneming. In zijn zienswijze daarop heeft het stichtingsbestuur zich krachtig tegen het voornemen van de Belastingdienst verzet door (onder andere) uit te leggen dat de Terra Nova onmogelijk een “party-ship” kan zijn, omdat het daarvoor ingericht en geclassificeerd zou moeten zijn als “passagiersschip” in de zin van de nautische regels. Zo’n herinrichting zou echter onvermijdelijk moeten leiden tot verlies van de classificatie “varend monument” en dus de belangrijkste bestaansgrond van de stichting teniet doen. Aan de hand van een voorbeeld van een ander (rijks-)monument, dat op zijn website met zoveel woorden vermeldt dat het met expliciete instemming van de Belastingdienst ook van tijd tot tijd gehuurd kan worden voor zakelijke en familiefeestjes zonder dat dat afdoet aan de ANBI-status, heeft het stichtingsbestuur aannemelijk kunnen maken dat behoud en verdere restauratie van de Terra Nova als varend monument toch heus bovenaan staat en dat van tijd tot tijd “een feestje” onvermijdelijk is om de benodigde middelen te vergaren voor onderhoud, behoud en verdere restauratie. Omstreeks 1 september heeft de Belastingdienst aan het stichtingsbestuur laten weten dat de ANBI-status gehandhaafd blijft en dat het predicaat “cultureel” alsnog is toegekend vanaf 1 januari 2015, maar niet met terugwerkende kracht tot het moment, dat “cultureel” als bijzondere soort van ANBI werd ingesteld.

Bestuur
Het bestuur van de stichting bestond tijdens het verslagjaar 2015 uit:
Voorzitter: Dick Eerland
Penningmeester:Govert van Wesel (aangewezen door de LVBHB)
Secretaris/schipper: Jan Lock (aangewezen door Jan Lock)
Leden:
Ton Krom (aangewezen door de LVBHB)
Rob Klaassen (aangewezen door Jan Lock)

Ligplaats
Sinds april 2014 heeft de Terra Nova een ligplaats in het Wantij in Dordrecht aan het terrein van de sinds het jaar 2000 gesloten Scheepswerf en Machinefabriek De Biesbosch1. Adres: Maasstraat 11/13, 3313 CR Dordrecht. Telefonisch is de schipper bereikbaar op 06-51533488.

Vorig jaar vermeldden wij al dat het terrein nog opgeknapt moet worden: Het slechte nieuws is dat de herontwikkelingsplannen nog niet zijn gestart; het goede nieuws is dat deze wat de gemeente Dordrecht betreft nog steeds niet van de baan zijn. We houden goede moed.

De Terra Nova ligt opzij de René Siegfried, het vlaggenschip en museum van vereniging “De Binnenvaart”. De eerste week van februari vierde vereniging De Binnenvaart haar 25-jarig jubileum met een speciaal feestprogramma. De Terra Nova opende deze periode eveneens haar deuren. Dit leverde goede PR op en we ontvingen van een bezoeker een paar mooie foto’s uit vroeger tijden.

Iedere eerste zaterdag van de maand is de René Siegfried open voor bezichtiging.

Wanneer de Terra Nova niet aan de reis is haakt zij aan bij dit initiatief. Iedereen is welkom voor een lekker kopje koffie, een gezellig praatje of om de vorderingen aan het ex- en interieur eens op het gemak te bekijken. Uiteraard ontvangen wij u dan ook graag met uw ideeën om de Terra Nova in te zetten voor nautische evenementen, zoals (her)opening van vaarwegen en (museum)havens, waar dit schip en zijn tijdgenoten vroeger alledaagse bezoekers waren. Immers, het aan de reis blijven is een belangrijke doelstelling van de stichting.

Restauratie van de Terra Nova
Dankzij enkele royale donaties uit 2014 kon rond de jaarwisseling 2014-2015 een begin worden gemaakt met het terugbrengen van een werkende hijsinstallatie op de Terra Nova. Met Willem van Gelderen van Tagrijn Salvator kon overeenstemming bereikt worden over de hoofdlijnen van deze toch wel majeure restauratie, mede omdat de stichting de aan boord aanwezige, maar veel te zware mast en laadbomen mocht inruilen tegen eenzelfde set in een maat, die overeenkomt met die van mast en laadbomen uit 1929. Door zijn ernstige ziekte was het Willem van Gelderen niet gegeven om aan de uitvoering van dit plan te gaan werken. Hij overleed op 6 maart 2015.

Willem’s collega en bijna buurman in het historische-haven-kwartier rond Leuvehaven en Koningspoort, Joram Lehmann, bleek bereid om op basis van hetzelfde restauratieplan op hoofdlijnen de werk over te nemen. Aldus werd in februari 2015 als eerste stap een getrouwe replica van de oude mastvoet in het ruim geplaatst. De bouwtekeningen voor de Terra Nova uit 1929, die bij het Scheepvaartmuseum Rotterdam werden teruggevonden in het daar bewaarde archief van Boot Leiderdorp, bewezen daarbij uitstekende diensten, zoals zij dat ook deden in de latere fasen van het project bij (o.a.) de detaillering van de nieuwe mast en laadbomen en het bijbehorende staande en lopende want.

Toen eveneens in het vroege voorjaar 2015 de algemene vergadering van de LVBHB een flink deel van de bij de LVBHB in de loop der jaren gevormde “reserve restauratie Terra Nova” beschikbaar stelde, werd het mogelijk om vrijwel meteen door te gaan met het maken en plaatsen van de mast en de gieken op en aan de mastvoet.

En het resultaat was, dat de Terra Nova de lange zomertournee naar Groningen, Oost-Friesland en Amsterdam kon beginnen met een nog niet helemaal complete, maar toch wel alleszins toonbare hijsinstallatie aan boord, die ook nog kon werken, zij het alleen op de samenwerkende “ellebogenstoom” van een aantal mensen. Op het verlanglijstje blijven in 2015 staan een elektromotor voor het zetten en strijken van mast en laadbomen en aanvulling van de mastlier met twee trommels om lopend want te bedienen.

Dankzij een artikel in de Bokkepoot 218 kwamen we op het spoor van Hans van der Haar, die een kleine veertig jaar scheepstuiger en dus ook staaldraadsplitser was, maar die na zijn formele pensionering nog lang niet uitgewerkt is. Hans bleek niet alleen bereid om in twee weken aan alle acht stagen ter ondersteuning van de mast (van 22 mm staaldraad) aan beide uiteinden een oog te splitsen, maar hij deed dat ook en hij maakte en passant ook nog twee splitsen aan de hijsdraden. Een huzarenstukje, waarvoor we Hans van der Haar zeer dankbaar zijn!

De Terra Nova aan de vaart in 2015 en toegankelijk voor een groot publiek
Nieuwjaar werd op de vaste ligplaats in het Wantij gevierd met een lezing van Johan Schaberg over zijn reis met de Anna Koosje naar de monding van de Donau en weer terug. Johan verhaalde niet alleen van zijn nautische belevenissen en zijn ontmoetingen op het water met varende collega’s en autoriteiten op het water, maar ook van de vele historische monumenten en gedenktekens langs het water.

In april voer de Terra Nova op verzoek van Regio Zuid naar Aarle-Rixtel voor hun jaarlijkse regiodag.
Deze dag stond in het teken van de recent afgeronde restauratie van Sluis 7 bij Helmond, een project wat zo’n slordige zeven miljoen Euro heeft gekost. Toch was men slechts bij hoge uitzondering bereid de Terra Nova te schutten. Twee kilometer voor Sluis 7, in Aarle-Rixtel, staat namelijk nog een ophaalbrug die niet open mag. In de politiek in de gemeente Laarbeek, waar Aarle-Rixtel onder valt, is hier namelijk nog wat onenigheid over. Enerzijds wil men de terugkeer van pleziervaart in Helmond best bevorderen, maar anderzijds mag het wegverkeer hier niet al teveel hinder van ondervinden. Voorlopig blijft de brug in Aarle-Rixtel dus dicht, waardoor het nog even wachten is voordat Sluis 7 daadwerkelijk veel gebruikt kan gaan worden. Die schutting hebben wij dus als heel bijzonder ervaren.

Op 25 mei ging de Terra Nova richting België om deel te nemen aan ‘Oostende voor anker’, een jaarlijks terugkerend evenement waar gemiddeld 180 historische vaartuigen aan deelnemen variërend van bakdekkers tot grote zeilschepen. De Terra Nova werd druk bezocht door kinderen met hun ouders, die afkwamen op verhalenvertelster Doris Klausing die een spannend reddingsverhaal vertelde.
Op de terugweg werd de Terra Nova op de Oosterschelde flink heen en weer geslingerd, maar gelukkig hebben het schip en de bemanning geen schade opgelopen.

Op 20 juli vertrok de Terra Nova naar het noorden voor een reeks evenementen. Het eerste reisdoel was de manifestatie ZomerWelVaart op 25 en 26 juli in het centrum van Groningen.

Vervolgens werd koers gezet naar de historische werf van Wolthuis in Sappemeer voor een bezoek aan dit verwante monument, waarvoor aan het begin van deze eeuw veel LVBHB-leden uit de regio zich het vuur uit de sloffen hebben gelopen. Mede daardoor is “Wolthuis” ternauwernood aan de sloop en de vergetelheid onttrokken. Dat geeft een band!

Helaas is de Terra Nova een maatje te groot voor de verschillende vaarwateren naar Musselkanaal, waar de jaarlijkse LVBHB-reünie plaatsvond. Die reünie beleefde de Terra Nova dus “op afstand” in Veendam, samen met enkele andere (te) grote collega’s. Door het eveneens historische stoomtreintje (collega mobiel erfgoed) en een pendeldienst met eigentijdse busjes was die afstand naar Musselkanaal overbrugbaar.

Na afloop van de LVBHB-reünie was de Terra Nova bij een treffen voor historische schepen in Winschoten. Winschoten is bezig met de herinrichting van zijn haven en de initiatiefnemers wilden graag aan het bestuur van de gemeente en aan de inwoners laten zien hoe mooi een saaie lege kade eruit kan gaan zien als daar een steeds wisselende verzameling historische schepen is afgemeerd. En hoeveel extra bezoekers dit naar een stad trekt. Op de dag van vertrek kregen we van de burgemeester van de gemeente Oldambt, waaronder Winschoten valt, een kist met streekproducten mee voor zijn collega in het Oostfriese Leer. Dat bood een geweldige gelegenheid om het nieuwe hijstuig in te zetten.

Via Groningen, Delfzijl, de Dollard en de Ems ging de reis verder naar Leer, op tijd voor de opening van “Schipper Klottje”, het tweejaarlijkse maritieme evenement in Leer. Daar moest de kist met streekproducten weer aan de wal worden gehesen. Dit bleek nog een hele toer omdat er een tent op de steiger nogal in de weg stond. Met de giek helemaal dwars uit kon de lading er maar net overheen. Erg leuk om te doen en natuurlijk mooie PR voor de Terra Nova en zijn nieuwe hijstuig, dat mede door een donatie uit deze stad kon worden gerealiseerd.

Na al deze noordelijke omzwervingen moest de Terra Nova snel terug naar Amsterdam voor het grootste en het mooiste maritieme evenement: Sail Amsterdam 2015. Het is geweldig om tijdens de ‘Sail in’ met zo veel schepen, variërend van tallships tot minuscule rubberbootjes, van IJmuiden naar Amsterdam te varen langs de propvolle oevers van het Noordzeekanaal.
Voor de Sail in werden in IJmuiden aan boord van de Terra Nova een dertigtal beleidsmakers uit de wereld van het varende cultureel erfgoed ontvangen door het bestuur van de LVBHB en door vrijwilligers van de Federatie Varend Erfgoed Nederland. Aan de hand van wat er allemaal onderweg te zien was hebben zij de gasten kunnen uitleggen en toelichten dat het varend houden van de historische vloot, die voor het overgrote deel in handen is van enthousiaste particulieren, er niet eenvoudiger op wordt door toenemende wet- en regelgeving: zonder aan essentiële veiligheid op het water en voor opvarenden iets tekort te doen, zijn er voor historische schepen uitzonderingen nodig en mogelijk. Zij kunnen en mogen niet over dezelfde kam geschoren worden als de moderne beroepsvaart.
In Amsterdam kwam minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan boord. Zij is een stuk met ons meegevaren en heeft onderweg als eerste het on-line register van het Varend Erfgoed kunnen bekijken. In het stuurhuis van de Terra Nova liet Thedo Fruithof haar zien hoe zij met haar smartphone of tablet een QR-code kon scannen. Zo zag zij welke informatie over de Terra Nova is opgenomen in het Register. Hiermee opende zij symbolisch het digitale Register Varend Erfgoed Nederland, waarop nu de gegevens van 2981 Varend Erfgoed-schepen te vinden zijn! Minister Bussemaker was aangenaam verrast door de zelfwerkzaamheid binnen het Varend Erfgoed en bood opnieuw haar hulp aan.
Minder belangrijk dan de aanwezigheid van de minister, maar wel heel erg leuk en (ook) op niveau (maar liefst tien meter boven het dek) waren de acrobatische toeren op de giek van Renske Endel.
Tijdens Sail lag de Terra Nova bij het technologiemuseum NEMO. Van het Bed&Breakfast- arrangement werd veel gebruik gemaakt en we hadden diverse palavers (instructies aan schippers voor deelevenementen) aan boord.
Het houden van een vlootschouw is een eeuwenoude traditie en op de laatste dag een vertrouwd onderdeel van elke SAIL Amsterdam. Het is iedere keer weer een hoogtepunt in het programma. Met een dertigtal journalisten aan boord voer de Terra Nova, als onderdeel van het erfgoed-eskader, langs De Groene Draeck waarop de ‘Admiraal van de Vloot’, deze keer Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Maurits, met zijn gezin de vlootschouw afnam. Hij groette de kapiteins van de motorschepen, sleepboten, zalmschouwen, lemsteraken en andere vaartuigen. Bij het passeren van De Groene Draeck riep de bemanning “Leve de admiraal”. Na een saluutschot gingen de zeilen even omlaag of liet de kapitein de scheepshoorn blazen.
Tot slot is de Terra Nova nog met een aantal gasten naar IJmuiden gevaren voor de ‘Thankyou Parade’. Tallships zetten koers richting zee en werden uitgezwaaid door een groot aantal schepen.
Voor de Terra Nova was dit het einde van Sail Amsterdam 2015 en voor de bemanning het slot van een zeer geslaagde rondreis waarbij het varend erfgoed met vlag en wimpel op de kaart is gezet.

In het najaar hadden we aan boord een workshop in Woudrichem en in thuishaven Dordrecht een feestelijke boekpresentatie. Tijdens ons verblijf in Rotterdam in februari maakten we een vaartocht met student Christiaan Vermeulen. Hij maakte een werkstuk over een App voor de pleziervaart en slaagde hiervoor met een negen. Christiaan: “Prima gedaan, jongen”.

Aanwezigheid bij traditionele zeilwedstrijden
Al verschillende jaren fungeert de Terra Nova tijdens het Yzeilen, een zeilwedstrijd voor historische schepen, op het Buiten IJ als drijvend clubhuis. Ook dit jaar weer, dus zijn we na Sail in Amsterdam blijven liggen tot begin september. Daarna opgestoomd naar het Java Eiland waar de voormalige bedrijfsvaartuigen zich verzamelden om in het weekend van 5 september een sportief rondje om het eiland Pampus te zeilen. De snelste ronde telt en dit jaar was de winnaar Stormvogel met schipper Benjamin Verboom.

In 2015 geen Bietentocht en rondje Tiengemeten voor de Terra Nova maar wel een uitnodiging deel te nemen aan Maritiem Den Bosch. Tijdens dit twee jaarlijkse nautische evenement in de Brabantse hoofdstad wordt telkens een andere behoudorganisatie uitgelicht. Dit jaar was dat de LVBHB en de Terra Nova fungeerde als uithangbord voor de vereniging. Alle deelnemers aan Maritiem Den Bosch krijgen een penning als aandenken. Wij zijn best trots dat in 2015 daar de Terra Nova op prijkt. Extra leuk is het omdat de penning voor de eerste keer in 3D is uitgevoerd.

Terra Nova Reis 2015
U hebt het hierboven kunnen lezen, het was een enorm druk jaar met heel veel evenementen en dat was op zichzelf al een feest. Mede door deze drukte moest zelfs de jaarlijkse Rijnreis geannuleerd worden.

Dank
Het bestuur van de Stichting Terra Nova dankt iedereen die het in 2015 weer mogelijk heeft gemaakt de Terra Nova in de vaart te houden.
– de werkgroep Terra Nova
– de werkgroep Exploitatie Terra Nova
– alle donateurs van de Stichting
– Firma Van der Zouwen voor de sponsoring van ijzerwaren en lasgereedschap
– Mark Snoek voor zijn bemiddeling voor het verkrijgen van 80 liter smeerolie van de firma Vidol
– Firma Meis die de keuring van de brandblussers verzorgd en gesponsord heeft
– alle gastvrouwen en gastheren, die zorgden dat het de bezoekers aan niets heeft ontbroken tijdens hun verblijf aan boord
– de schippers en opstappers, die gezorgd hebben dat de Terra Nova heel 2015 weer veilig en ongeschonden heeft doorgevaren