Geschiedenis van de Terra Nova

De Terra Nova is van het type luxe motor en gebouwd bij de N.V. Scheepsbouw- en Reparatiewerf De Hoop, voorheen Gebroeders Boot, van Jacobus en Pieter Boot in Leiden. De werf stond bekend om de bouw van mooie, stabiele schepen. Het schip is zwaarder gebouwd dan in die tijd gebruikelijk, in de zij zijn platen van tien millimeter gebruikt. Daar waar bij andere schepen twee klinknagels werden toegepast, werden dat er bij de Terra Nova op dezelfde afstand drie. De onderlinge afstanden van de spanten werd ook kleiner dan normaal: in het ruim 33 centimeter en in het voorschip 22 centimeter. ‘Zwaar gebouwd’, zoals nu nog blijkt: de halfronden op de bergplaat zijn nog in tact en er is nauwelijks sleet op.
Ms Terra Nova liep in 1929 van stapel.

Oorspronkelijk was er een Deutz VM 4-cilinder dieselmotor in geplaatst van 240 pk bij 300 toeren, wat voor die tijd veel vermogen was. De bouwsom bedroeg ƒ 73.823,-. De motor ƒ 23.500,-. Door het uiterlijk en doordat bij de bouw ook niet was bezuinigd op luxe kreeg het schip na verloop van tijd de bijnaam ‘Parel van de Rijn’.
ms Terra Nova tijdens zijn proefvaart op de Nieuwe Maas, juli 1929
Foto Francois Henry van Dijk, collectie Stadsarchief Rotterdam
Levien Hooglander Collectie Joke Kraal
Levien Hooglander
Collectie Joke Kraal
De opdracht tot de bouw werd verstrekt door schipper Levien Hooglander (1889-1985) uit Woudrichem, een vermogend man.
Bij de bouw hoefde hij niet op een paar centen te kijken: ‘gebouwd uit een grote portemonnee’. Hij verlangde eersteklas materialen.

De stuurhut valt op doordat die geheel van teakhouten panelen is gemaakt.

Ook aan het interieur is te zien dat het geld mocht kosten.
De roef is voor een groot deel nog authentiek, een deel is in oude stijl gerestaureerd. De betimmering is uitgevoerd in eikenhouten panelen en teakhouten lijsten. Er kwam geen fineer aan te pas. Het aanrecht is van graniet.

Het werk bestond uit het vervoeren van droge lading op de Rijn tot Basel en op de Ruhr voor de bekende Duitse transportondernemer Detmer.

Ook werd vracht vervoerd naar en vanuit België. De maten van de Terra Nova waren daarvoor geschikt, 50 x 6,60 m.

Het hijstuig was aangepast aan het vaar- en werkgebied. Het hijstuig bestond uit een stalen Mannesmann mast, twee stalen 'sprieten' (gieken) en lieren.

In 1931 is het hijstuig van de Terra Nova tijdelijk aangepast voor het vervoer en lossen van zand.
In plaats van twee gieken, bestond het lostuig uit een giek en kon er met twee bakken tegelijk gewerkt worden, een bijzonderheid in die tijd.

Door de krachtige motor was het mogelijk af en toe een schip op sleep mee naar boven te nemen.
ms Terra Nova lost zand aan de Gaasperdijk 1931
Collectie Elsevier, foto Carel Kramer


In de Tweede Wereldoorlog is het schip geconfisqueerd en vervoerde het schelpen.
Nadat de kunstwerken in het kanaal langs de Lippe, het huidige Wesel-Datteln-kanaal, waren gebombardeerd liep het kanaal leeg en de Terra Nova kwam daar droog te liggen.
Na de oorlog werd het schip teruggevonden in het Lippekanaal.
ms Terra Nova tijdens WO II in het Lippekanaal

In 1955 nam Peter Hooglander het varen over van zijn vader Levien.
Voor meer foto’s van de Terra Nova, ga naar: tot de jaren zestig en eind jaren zestig.

Onderneming

In 1969 jaar werd de Terra Nova verkocht aan Jan Heuvelman uit Ouderkerk aan den IJssel, die het in 1969 weer verkocht aan Leen Egas uit Hardinxveld. De naam werd Onderneming.
Zoon Jos Egas nam het schip over. In 1986 verhoogde hij de den en verving de Friese luikenkap door aluminium schuifluiken, zoals die toentertijd in de binnenvaart meer en meer gebruikelijk werden. In 1987 werd de Deutz-motor vervangen door de Volvo TAMD 121D van 365 pk.

De Onderneming geladen met grind
De Onderneming
Virginia

In 1991 noemde de nieuwe schipper P.R. Tigelaar uit Lekkerkerk zijn schip Virginia.
De Virginia begin jaren negentig met aluminium schuifluiken
Foto Archief Vereniging De Binnenvaart
De Virginia (rechts) in Zoutkamp begin jaren negentig
Foto Harry de Groot
Terra Nova

In 1994 kocht Jan Lock uit Hardinxveld de Virginia en gaf het schip zijn oorspronkelijke naam terug: Terra Nova.
Het schip werd uitgerust met een kopschroef.

Na drie jaar stopte Jan Lock met het varen van vracht en begon hij het schip weer in de originele staat terug te brengen.
De Terra Nova heeft sinds 1997 de status van Varend Monument, registratienummer 959.
ms Terra Nova tijdens de Wereldhavendagen Rotterdam in 1997. De aluminium schuifluiken zijn nog niet vervangen
Foto Leo Schuitemaker

Laatste beroepsvracht op 22 november 1996 voor ms Terra Nova, brandmerk 00781 Leid. '29. Ca. 425 ton kalkammonsalpeter los, van Europoort naar Hengelo voor Kemira Agro Rozenburg BV
Restauratie

De verhoogde den werd afgesneden en de aluminium schuifluiken vervangen door een Friese luikenkap, met scheerstokken en merkels.
Een tweedehands Deutz van hetzelfde type dat in het schip had gestaan werd op de kop getikt en in het ruim geplaatst in afwachting van een budget om die weer als hoofdmotor te gaan gebruiken.
De stuurhut is in 2011 gerestaureerd en in 2013 is het originele stuurrad teruggeplaatst.
Het hijstuig is typerend voor de Terra Nova, zijn historie, werk- en vaargebied, en is in 2015 in ere hersteld.
De Deutz 4VM siert de intree Foto Trudy Boom
De Deutz 4VM siert de intree
Foto Trudy Boom
Het originele stuurrad terug op zijn plaats

Eisen van de tijd

Om te kunnen blijven varen is het schip in de loop der jaren aangepast aan de eisen die de markt en de overheid stellen. De Deutz is in 1987 vervangen door een Volvo TAMD 121D van 365 pk bij 1800 toeren. De kettingoverbrenging naar het roer werd vervangen door een hydraulische stuurmachine. Met een radarinstallatie kon ook onder minder gunstige zichtomstandigheden worden gevaren. Van die installatie resteert alleen nog de bochtaanwijzer. De radar ging weer van boord, omdat het schip nu ook door vrijwilligers moet kunnen worden gevaren. Die hebben weliswaar het groot vaarbewijs, maar niet per definitie een radarpatent. Er kwamen twee marifoons aan boord en een echolood. In 2010 werd het schip uitgerust met een Inland-AIS transponder, waardoor het op de elektronische navigatiekaarten die de binnenvaart gebruikt met een label zichtbaar is en op naam per marifoon kan worden opgeroepen. In 2014 is dit uitgebreid met een ECDIS, een elektronisch kaartsysteem, dat gekoppeld is aan het AIS.

Ook voor het comfort aan boord zijn er onopvallend enige aanpassingen gebracht. In de roef is het fornuis tegenwoordig elektrisch, achter de deurtjes zijn een vaatwasser en een koelkast ingebouwd. De kooi voor de loods is omgebouwd tot badkamer met wasmachine.
Het ruim is geïsoleerd en ingetimmerd, voorzien van verwarming en bar, toiletgroepen zijn ingericht, alles om het geschikt te maken voor verenigingsactiviteiten.

Stichting Terra Nova

Tot 1997 heeft de Terra Nova als vrachtschip gevaren. In 2004 heeft de toenmalige eigenaar Jan Lock het schip aan de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB) overgedragen, om het te kunnen behouden als Varend Monument. Vanaf die tijd fungeert het als verenigingsschip en wordt het onderhoud van het schip en de exploitatie van het ruim door vrijwilligers verzorgd. De Terra Nova is ondergebracht in de Stichting Terra Nova, die verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud.

Bronnen: Schepen die blijven (uitgave LVBHB), Jan Lock, Joke Kraal, familie Hooglander, familie Egas